Ілгеріде біз негізгі синтаксистік тұлғалар мен синтаксистік формалардың сипатын атадық. Осындай тұлғалар ретінде біз сөйлемді, сөз тіркесін, сөзді де атадық.

Сөздер сөйлем құрау үстінде өзара түрлі функциялық қатынасқа түседі, ол функциялық қатынас сөздердің грамматикалық байланысы арқылы көрінеді. Мысалы, Күн ұясына қонды деген сөйлемді алайық. Мұнда сөйлем кұрамына енген сөздер өзара мынандай грамматикалық (синтаксистік) байланыста тұр: Күн— қонды; ұясына — қонды.

Синтаксистік қатынасты білдіру үшін толық мағыналы екі (немесе одан да көп) сөздің сабақтаса, салаласа байланысқан тобын сөз тіркесі дейміз.

Читать полностью »

Лекция мақсаты: Марғасқа жыраудың шығармашылығымен таныстыру, толғауларының мәнін көрсету.

Жоспар:

1. Марғасқа жыраудың  (XVII ғ.) өмірі мен ақындығы.
2. Марғасқа – Есім ханның жорықшы жырауы әрі әскербасы  батыры.
3. Жырау шығармашылығының зерттелуі.

   Читать полностью »

Лекция мақсаты: Жиембет жыраудың шығармашылығымен таныстыру, толғауларының мәнін көрсету.

Жоспар:

1. XVII ғ. қазақ әдебиетіның даму сипаттары.
2.  Жиембет жырау Бортоғашұлы (XVII ғ.) өмірінен мәлімет.
3. Оның Есім ханға, Жолымбетке айтқандары.

Читать полностью »

Лекция мақсаты: Шалкиіз жыраудың шығармашылығымен таныстыру, толғауларының мәнін көрсету.

Жоспар:

1. Шалкиіз (Шалгез) жырау Тіленшіұлы (1965-1560) өмірінен мәлімет.
2. Мұрасының зерттелуі.
3. Шалкиіздің өзінен кейінгі ой мен сөз шеберлеріне әсері.

   Читать полностью »

Лекция мақсаты: Доспамбет жыраудың шығармашылығымен таныстыру, толғауларының мәнін көрсету.

Жоспар:

1. Доспамбет жырау (XV ғ. 90 жж. туған, 1523 ж. қайтыс болған)  өмірінен мәлімет.
2. Доспамбет — жорықшы жырау, әрі батыр.
3. Өлең- толғауларын тану, олардың жариялану жайы.

   Читать полностью »

Лекция мақсаты: Асан қайғының тарихи тұлғасын таныту, шығармаларының мәнін ашу.

Жоспар:

1. Асан қайғыны Ш.Уәлиханов неге «көшпенділер философы» деп таныған?
2. 2.      Асан туралы аңыз бен ақиқат.
3. Асан толғауларындағы сын-болжаулар.

   Читать полностью »

Лекция мақсаты: Қазтуған жыраудың шығармашылығымен таныстыру, толғауларының мәнін көрсету.

Жоспар:

1.Қазтуған жырау Сүйінішұлы (ХV ғ.) шығармашылығының өзіндік сипаты.

2. Жыраудың шыққан ортасы, өмірінен мәлімет.

3. Жырау мұрасының басылуы, зерттелуі.

Читать полностью »