Нағила Ұлы Отан соғысы бас­талған кезде небәрi 24 жастағы жас келiншек едi. 1941 жылдың күзiнде жары Әуез соғысқа аттанды. Ар­тында қалған төрт жасар ұлы Темiрбек пен анасы Айбаланы Нағилаға аманат еттi. Қиыншылық тек Нағи­ланың басына ғана емес, ауылдағы бар­ша әйел­дiң басына түстi. Олар көз жа­сын көлдетiп, шұ­бырған бала­ларын ертiп, жұ­мысқа жегiлдi. Нағи­ланың құла­ғында жан жолдасы Әуез­дiң: «Ұлым Темiр­бек­тi қанат­тыға қақ­тырмай, тұмсық­тыға шоқ­тырмай өсiргей­сiң», – деген сөзi сайрады да тұрды.

Читать полностью »

Елдiң басына күн туып, ер етегiмен су кешкен сұрапыл соғыс жылдарында бiздiң Жамбыл облысынан 120 мыңнан астам азамат майдан даласына аттанды. Оның iшiнде 2000-нан астам адам Жамбыл ауданынан едi. Оның 495-i елге жеңiспен оралса, қалғандары жат жерде ерлiкпен қаза тапты.

Ерназар ауылынан да соғысқа аттанған азаматтар көп болды. Бүгiнде олардың тiзiмi ауыл орталығында бой көтерген «Белгiсiз солдат» ескерткiшiнiң тақтасына жазылған. Жыл санап ауылда ардагерлерiмiздiң саны азайып барады. Бүгiнде ауылда үш ардагер ғана қалған. Сол ардагерлердiң бiрi, мен сөз етпек кейiпкер – Қалдыбай ата Дiнбаев.

Читать полностью »

Жеңiс бiзге оңайлықпен келген жоқ. Ел басына қиын-қыстау күн туғанда, азаматтар соғысқа  аттанды. Дәл сол саптың iшiнде менiң нағашы атам да болған. Атам Жолдас Жаңылысов Құрылыс ауылында 1924 жылы дүниеге келген. Әскер қатарына 18 жасында қабылданады. 1943 жылға дейiн жаяу әскер дайындайтын училищеде оқып, әскери ойын түрлерiн үйренедi. 95 дивизияның № 290 атқыштар полкiнде қол пулеметiнiң оқ атушысы болған. Атақты Курс түбiндегi шайқаста Белград, Смоленск қалаларын жаудан азат етуге қатысады. Ұлы жеңiстi Германияның астанасы Берлин қаласында қарсы алады.

Читать полностью »

Соғыс менiң де әжемнiң қызғалдақтай құлпырған қыз ғұмы­рының тас-талқанын шы­ға­рыпты.  Әуелi сұм ажал ана­сының құшағынан айырса, он алтыға ендi толған кезiнде майданға аттанған ер-азамат­тардың орнын басып, ауыр жұмыстарға жегiледi. «Бәрi де жеңiс үшiн» деген ұранды жандарына желеу еткен олар таңның атысынан, күннiң баты­сына дейiн тынбай еңбектенген екен. Соқамен жер жыртып, орақпен егiн орады. Ауыр күндi еске алғанда әжем: «Аттың жылдамдығынан кешiгуге болмайды. Ат айналып, сенiң тұсыңа келгенше, бауды байлап, тiк тұрғызуың керек. Егер үл­гере алмасаң, ат басып кетедi», – деп есiне алады. Осылайша тер төгiп жүрсе де, еңбектерiне алатын ақылары тым мардым­сыз болған. Десе де, жалындаған жастық жiгер, болашаққа деген сенiм оларды мұқалта алмапты.

Читать полностью »

1941 жылы 22 маусымда Фашистiк Германия  соғыс жарияламастан жасалған келiсiмдi бұзып, КСРО аумағына басып кiрдi. Ұлы Отан соғысы осылай басталды. Гитлерлiк Германия осы уақытқа дейiн Еуропаның

Көптеген мемлекеттерiн басып алған болатын. Герман империясы шикiзат үшiн, азық-түлiк базасы ретiнде қуыршақ мемлекет құруды көздедi.

 Қуыршақ мемлекет жобасы фашистер жасаған «Барбарос­са» жоспарында көрсетiлдi. Жоспар бойынша фашистер КСРО же­рiнде Остланд, Ук­раина, Мәскеу және  Едiл-Орал, Түркiстан сияқты рейх комис­сариаттарын құруды көздедi. Жоспарда көрсетiлген «Үлкен Түркiстан» отарының құрамына Қазақстан, Татарстан, Орта Азия, Башқұртстан, Әзiр­байжан, Кавказ, Қырым, Ау­ғанстан кiргiзiлдi. Фашистер кеңес адамдарын қырып-жою жолда­ры­на осылай түстi. Ал кеңес адамда­рының патриоттық сезi­мi, әрине, бұл жоспарға қарсы тұра бiлдi. Қазақстан халқы Отан қорғау­шылар қатарына өз ерiктерiмен жазыла бастады. 

Читать полностью »

Соғыс ешкiмге де қуаныш пен күлкi әкелмейдi. Тек қайғы-қасiрет, азап-қиындық…

1941 жылы 22 маусымда таңғы сағат 4-те тыныш ұйқыда жатқан елдi фашистiк Герма­нияның қарулы әскерi Белорус­сия  жерiне  басып кiредi. Мiне, осылай Ұлы Отан соғысы бас­талыпты. Соғысқа елiмiзден 1 миллионнан астам азамат ат­танып, 800 мыңы қайта оралып, 600 мыңы ерлiгi үшiн түрлi марапатқа ие болған едi.

Читать полностью »

Жылжып уақыт, жылдар өтсе де, қазақ халқының тари­хында  Ұлы Отан соғысының iзi мәңгi өш­пейдi. Жеңiс үшiн қанша адам отбасын тастап, соғысқа аттан­ды. Бойларын рух пен намыс кернеген абзал аза­маттар ел басына күн туған, ауыр кезде от пен оқтың орта­сында жүрiп, Отан үшiн отқа түстi. Қанша азап тартса да, келер күннен үмiт үзбей, жеңiске, азаттыққа үм­тыл­ды.

Читать полностью »