Салатын ұяны.

Өткiр көзi шегiр,

Бүргенiн құртар тұяғы.

(Бүркiт)

Кеудесi қайқандап,

Жұредi байпандап.

(Қаз)

Имек тұмсық алғыр құс.

(Қаршыға)

Көк жүзiнде жылжып жай,

Керуен құрған тiзiлiп,

Iлгек-iлгек шынжырдай,

Қалмайды олар үзiлiп?

(Тырна)

Сирағы ұзын,

Тырнағы ұзын.

Балықты сүзбей,

Ұстайтын шоқып,

Тұмсығы бiздей.

(Тырна)

Сирағы ұқсас қамысқа,

Мойыны бар сорайған,

Денесi бар,

Алыстан

Қарақшыдай қарайған.

(Көкқұтан)

Ботаға ұқсас саны бар,

Шөл даланың құмайы.

Шәлкем мiнез жануар,

Ашу қысқан ұдайы.

(Тұйеқұс)

Бұдыр-бұдыр балшықты,

Жинады да талшықты.

Ұқсатып қамытқа,

Үй салды жабыққа.

(Қарлығаш)

Екi айыр құйрығы,

Қияқ мұрт қанаты,

Ұшқырлардың жүйрiгi.

(Қарлығаш)

Әуеде бiр ноқат

тапжылмай қалқып тұр,

Әдемi бiр ырғақ

аспаннан шалқып тұр.

(Бозторғай)

Қалқып тұрып аспанда,

Үн шығарып сан қилы,

Өнерiне басқанда,

Тұла бойың балқиды.

(Бозторғай)

Ұзақ тектес құс,

Шiркей жеп.

Ауыл маңынан

Ұзап кетпес құс.

(Қараторғай)

Үп-үшкiр таяғы,

Жылан көзiн ояды.

(Дәуiт)

Шуға бөлеп жағаны,

Қанаттарын қағады,

Айдын судың түлегi,

Шабақ iлiп жүредi.

(Шағала)

Ағашта болса егер мең,

Хабар берiп морземен,

Тұмсығымен емдейдi,

Сосын көңiл демдейдi.

(Тоқылдақ)

Тақылдатып,

Мазаны ап,

Ағаштарды тазалап,

Ормандарды емдейдi,

Зиянкестi жазалап.

(Тоқылдақ)

Қызықтырар әрi

Қарай берсең табылар,

Алуан түстi бояудың,

Өн бойында бәрi бар.

(Қырғауыл)

Жұдырықтай шұбар құс,

Мекенi қыр,

Жұпар дүз.

Дыбыс шықса тыпырлап,

Ұшады тез бытырап.

(Шiл)

Қара жағал кiшкене,

Қанаты бар сүйрiктей.

Оған теңдес құс кәне?

Тапшы осындай жүйрiктi?

(Жағалтай)

Шұнтиып қос құлағы,

Түнде көрер қырағы.

(Үкi)

Кұндiз сөнген шырағы,

Түнде көрер қырағы.

Тiкiрейiп айдары,

Егiн жауын қырады.

(Үкi)

Түнде жортады,

Жарықта қорқады.

(Жарқанат)

Қалқиып құлағы,

Күндiз бұғады.

Серуенге тек,

Түнде шығады.

(Жарқанат)

Қалқан құлақ,

Қанаты бар шатырдай.

Жардан жырақ,

Түнде ұшады батырдай.

(Жарқанат)

Жалаңаш болған соң,

Күн бойы бұғады.

Өзегi талған соң

Түнде ұшып шығады.

(Жарқанат)

Өзi ұя салмайды,

Мекендейдi шатырды.

Бау-бақшаны барлайды,

Зиянкеске батыл-ды.

(Жарқанат)

Сарғыш бояу жалатқан,

Тұмсығы бар қалақтан.

Қауырсыны бiр уыс,

Қара сирақ iрi құс.

(Жалбағай)

Маңдайы ақ қасқа,

Ақ жерi жоқ басқа.

(Қасқалдақ)

Сазды жер мекенi,

Құрт-құмырсқа қорегi.

Кереметтей өнерi,

Қанаттан үн бередi.

(Тауқұдiрет)

Бес грамм салмағы,

Тұмсығы қармақ.

Қыраннан қалмайды,

Биiкке ұшса самғап.

(Королек)

Ұшқанда өте ұшқыр,

Алдына жан салмайды.

Алға да,

Артқа да самғайды.

Гүлдердiң сорып сөлiн,

Басады шөлiн.

Жылы жақта мекенi,

Бұл не екен?

(Колибра)

Айдары шағын,

Қаракүрең сауыры

Аппақ қардай бауыры.

(Қызғыш)

Тұрқы кептерден кiшi,

Сарғыш мамық төсi.

Айдары желкесiнде,

Өрнегi өр төсiнде.

Бұл қандай құс?

(Күжiргей)

Бояуы сан түрлi,

Түрi ұқсас тауыққа.

(Бұлдырық)

Қауырсыны көгiлдiр,

Кiшкене құс.

Беткейде өрiп жүр.

(Кекiлiк)

Өзi кiлем түрiндей,

Құдды қырдың гүлiндей.

Гүлге қонса кетедi,

Айырмасы бiлiнбей.

(Көбелек)

Күн шықпай сап аттанды,

Қуырады апшыны.

Шырт ұйқыда жатқанды,

Оятады ащы үнi.

(Қораз)

Шашы жоқ,

Тарағы бар.

Егiнi жоқ,

Орағы бар.

(Қораз)

Қызыл бұжыр айдары бар,

Қоқиланған айбары бар.

Ауық-ауық азан салып,

Өңеш керген айқайы бар.

(Қораз)

Ала шапан кигенi,

Сескенгiш болған соң.

Қыпылықтап жүргенi.

(Сауысқан)

Секектеп бiр тұрмайды;

Өреден құрт ұрлайды.

(Сауысқан)

Жем көрсе,

Шықылықтап қалтандайды,

Сескенсе,

Жыпылықтап жалтаңдайды.

(Сауысұан)

Қарақұрым нөпiрi,

Егiн шөптiң жебiрi.

(Шегiртке)

Бiрақ сөз бiледi,

Өз аты онысы.

Соны айтып жүредi.

Және жоқ қонысы.

(Көкек)

Қулығын асыратын,

Жұмыртқасын өзi баспай,

Басқа ұяға жасыратын,

Өзiн-өзi әйгiлейтiн,

Қандай құс,

Оңайға бас ұратын?

(Көкек)

Қара түстi қарқылдақ,

Ұшып-қонып жалпылдап.

Қоқыстарды шоқиды,

Жем iздейдi там-тұмдап.

(Қарға)

Талдың басында,

Жемi бар қасында.

Там тұр саялы,

Достарға аялы.

(Құс ұясы)

Көтере алмай iшкен суын,

Кұшенiп жатыр,

Жаңғыртып қамыс нуын.

(Әупiлдек)

Айнымай тартұанреңiне,

Жүрген жерiнiң түр-өңiне не?

(Кесiртке)

Мойны жуан,

Жұқалтаң қабақты.

Тiрсегi ұзын,

Қоян тобықты.

Iс тiкпейдi, бiрақ

Тастамайтын бiзiн,

Бiлесiң бе, мақұлықты?

(Шаян)