24.10.2011 
aslan
Скачать/Жүктеу
Атырау облысының тоқсан екі жастағы тұрғыны Абдулла Әбдірахманов, 1951 жылы Мағжан Колымдағы лагерде аштық пен аурудан көз жұмды деп жаңа деректі жайып салды. Ақсақалдың айтуынша, ол өзі де сол күзде ақынмен бірге жазасын өтеген көрінеді. “Мағжан Жұмабаев жерленді” деген жерді іздеген қазақстандық экспедиция құрамында журналистерден өзге ақынның туыстары мен 92 жастағы Абдулла Әбдірахманов та болды. Ақсақал Мағжанмен бірге жазасын өтеген Сусуман ауданы Магаданнан 700 шақырым қашықтықта. Бірақ қария сыр берген жоқ. Өйткені ол халық жауы атанған ақынның елуінші жылдардың басына дейін өмір сүргенін дәлелдеуге міндетті еді.
АНАТОЛИЙ ПОЛОЖИЕВ:
- Жол өте ауыр. Сіздерге ары-бері 1400 шақырым жүруге тура келеді. Әрине, егер бұл кісі сол жерде отырса ол бәрін көзімен көргісі келеді. Алайда, әйгілі Колыма жолының атауының өзі көп нәрсені айтады, оны тұтқындар қайла мен күрекпен салған. Кейбір асуларда 300 шақырымға дейін жергілікті пункттер де жоқ.
Палатка, Атка, Мякит, Оротукан, Дебин, Ягодное, Сусуман, Мальдяк. Тұтқындар сүйегінің үстіне салынған әйгілі Колыма жолдары бул. Жол ұзаған сайын қорқыныш та ұлғайып барады. Азап лагерлері орыны қазір жоқ болғанымен ақсақал Мағжан Жұмабаевпен көрші тұрған барақты айна қатесіз дәл тапты.
Абдулла атаның айтуынша, Мағжан 1951 жылғы қантарда қайтыс болды. Ол сөз жоқ осы Берелехтағы қорымда жерленген. Алайда осыдан алпыс жыл бұрынғы ақсақал айтқан белгілі қылмыскердің басына қойылған белгінің көмегімен ақын бейітін табу мүмкін болмады. Ақынның туыстары ағашқа ақтық байлап, туған жерден әкелген топырақты айналаға шашты. Абдулла ата ақынның жалғыз аманаты өлеңдері жазылған блокнотын жоғалтып алғанына әлі кҮнге дейін өкінеді. Оны марқұм көзі жумылардан аз бұрын «Алматыданмын деген қазаққа берерсің» деп тапсырѓан екен. окінішке орай Абдулла ата оны жолда урлатып алған.
ШАЙЗАДА БЕКИШЕВА, М.ЖҰМАБАЕВТЫҢ НЕМЕРЕСІ:
– Мағжан тек қана біздің атамыз емес, ол өзінің атын мәңгіге қалдырып кеткен жан. Өлеңдерімен анасын, отанын, махабатты, барлық әдемілікті жырлаған адам. Сондай ұлы адамды айыптау, осылай жер аудару мына таста жазылғандай «кінәсіз кінәлі болған».
Экспедиция мүшелері дәл осы сандаған азап лагерлерінің орта тұсындағы тарихи белгі басында ескерткіш тақтаны орнатуға қалдырды. Бұл сапар осылай аяқталғанымен, журналистік зерттеу әлі аяқталған жоқ. Ақын ғұмырын зерттеуді бастаған журналист мұрағаттық құжаттармен жумысын жалғастырып жатыр. Дәйек толық табылғанда ұлы ақынның НВВД женддеттері қолынан емес, Колыма түрмесінде қаза болғаны туралы анық айтылатын болады. Ал Мағжан Жұмабаев жайлы тың деректің әзірге жалғыз тірі куәгері оның 92 жастағы лагерлесі ғана.
http://www.31.kz/kz/video/document16789.phtml
Скачать/Жүктеу
Рубрика: