Кәсіпкерлік — бұл қоғамның қажеттіліктерін қанағаттандыратын әлеуметтік — экономикалық шарттардағы инновациялық өндірістік форма болып табылады. Қазақстандағы жаңа экономикалық жүйенің құрылуы шағын кәсіпкерлік қызметінің, соның шағын, орта және ірі  (корпоративті) кәсіпорындар қызметіндегі өндірістік — коммерциялық масштаб байынша олардың өзара әсер ету қарым — қатынасындағы бір жақты реттеуін көрсетеді. Шағын кәсіпкерлік іскерлік өмірдегі негізгі құрал болып саналады. Тұтынушылар мен өндіріс тауары бола отырып, шағын кәсіпорындар нарық тербелісіндегі көптеген өзгерістерге әсер ететін көптеген факторлардың бірі болады. Шағын кәсіпкерлік негізгі рөлді аймақтық экономикада алады. Аймақтар әкімшілдік — территориалдық, әлеуметтік — экономикалық дамуды көрсететін меншік элементтерінің өзара қарым — қатынасы арқылы жүретін басқару жүйесінің негізгі элементі болып табылады.

Сондықтан да, шағын бизнестің және аймақтың әлеуметтік — экономикалық дамуы, біріншіден еңбек, материалдық техника, табиғи, қаржылық және ақпараттық ресурстарын   қолдануға, екіншіден аймақтық экономиканы басқару жүйесіндегі ұлттық экономиканың ұзақ және қысқа мерзімді мақсаттарын бағдарлауға байланысты. Аймақтық басқару жүйесі шаруашылық субъектілерінің өзара қарым — қатынас орнатуына, сондай-ақ нарықтың жеке, корпоративті қатысушыларына экономикалық және әлеуметтік нәтижелермен қамтамасыз ету жүйесі болып табылады.

Сондай-ақ, шағын бизнесті несиелендірудегі негізгі жетістіктер оны дамытудағы маңызды бөлшектерді иеленеді. Осыған байланысты шағын бизнесті несиелендіру бұл экономиканы одан әрі дамытудағы аса маңызды ерекше орынды көрсетеді.

 1-кесте   Шағын бизнес кәсіпорындарының саны

2004 жылдың 1 қазанына

	Тіркелгені		жұмыс істеп тұрғандары
	бірлік	Қорытын дысына % — бен	барлығы		олардан белсенділері
			бірлік	қорытын дысына    % — бен	бірлік	Қорытындысына      % — бен
Қазақстан Республикасы Ақмола Ақтөбе Алматы Атырау Шығыс Қазақстан Жамбыл Батыс Қазақстан Қарағанды Қостанай Қызылорда Маңғыстау Павлодар Солүстік Қазақстан Оңтүстік Қазақстан Астана қаласы Алматы қаласы	140921 4579 5532 6083 3588 9276 4136 2981 8963 5457 2699 3830 6839 3247 12900 11458 49553	100,0 3,2 3,8 4,3 2,5 6,6 2,9 2,1 6,4 3,9 1,9 2,7 4,9 2,3 9,2 8,1 35,2	99993 3337 4218 4451 3148 6650 2904 2555 6430 4252 2265 3149 5262 2669 8658 9428 30617	3,3 100,0 4,2 4,5 3,1 6,7 2,9 2,6 6,4 4,3 2,3 3,1 5,3 2,7 8,7 9,4 30,5	49635 2447 1890 3226 1331 3663 1116 1377 3002 2218 1424 1387 2675 1402 3898 4476 14103	100,0 4,9 3,8 6,5 2,7 7,4 2,2 2,8 6,0 4,5 2,9 2,8 6,4 2,8 7,9 9,0 28,4

Шағын бизнес кәсіпорындарының 1000 тұрғынға шаққандағы саны кәсіпкерліктің даму деңгейінің әлемдік тәжірибеде қабылданған көрсеткіші болып табылады. Шағын бизнестің жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарының, сондай-ақ шаруа қожалықтарының  өңірлер бөлінісінде Қазақстанның 1000 тұрғынға шаққандағы саны төмендегі кестеде берілген.

2-кесте    Өңірлер бойынша шағын бизнес кәсіпорындары мен шаруа      қожалықтарының 1000 тұрғынға шаққандағы саны

2004 жылдың 1 сәуіріне

	шағын бизнес кәсіпорындары 1000 тұрғынға шаққанда		шаруа қожалықтары,ауылдық жердің 1000 тұрғынына
	жұмыс істеп тұрғандары	олардан белсенділері	тіркелгені	олардан жұмыс істеп тұрғандары
Қазақстан Республикасы Ақмола Ақтөбе Алматы Атырау Шығыс Қазақстан Жамбыл Батыс Қазақстан Қарағады Қостанай Қызылорда Маңғыстау Павлодар Солтүстік Қазақстан Оңтүстік Қазақстан Астана қаласы Алматы қаласы	6,3 4,7 5,8 2,7 6,5 4,4 2,8 4,1 5,0 4,5 3,6 8,6 8,6 3,7 3,7 16,5 24,0	3,2 2,6 2,4 2,0 2,9 2,5 1,2 2,2 2,3 2,4 2,2 3,7 3,7 1,9 1,4 8,0 12,1	25,6 11,2 15,4 35,6 7,6 22,3 20,5 10,9 25,3 18,7 7,3 8,6 13,5 14,2 46,6 0,0 0,0	20,7 7,0 10,8 28,8 4,6 21,2 15,8 8,1 21,0 9,9 2,9 4,1 8,8 10,9 41,0 0,0 0,0

 

Халықтың кәсіпкерлік белсенділігі Алматы (1000 тұрғынға шаққанда 24 кәсіпорын) және Астана  (16,5 кәсіпорын) қалаларында, сондай-ақ Маңғыстау (8,6 кәсіпорын) және Павлодар  (6,9 кәсіпорын) облыстарында аса жоғары. Шаруа қожалықтары бойынша Оңтүстік Қазақстан (ауылдық жердің 1000 тұрғынына шаққанда 46,6 шаруа қожалығы), Алматы  (35,6) және Қарағанды (25,3) облыстары көзге түседі.

2004 жылдың 1 сәуіріне есептік деректер бойынша республиканың шағын бизнес кәсіпорындарында жұмыс істейтіндер саны 2003 жылдың 1 сәуіріне қарағанда 4 %-ға өсіп,  481,9 мың адамды құрады. Барлық жұмыспен қамтылғандардың 32 %-дан астамы — сауда, автокөліктерді, тұрмыстық бұйымдарды  және  жеке  адамдар  пайдаланатын   заттарды   жөндеу   саласына қатысты   шағын   бизнес  кәсіпорындарында, 15,3 %-ы өнеркәсіпте, 14,9 %- ы — құрылыста болып табылады.

Осы  көрсеткіштерді  негізге ала отырып, республиканың шағын бизнес субъектілерінің  экономикада  қандай  орын  алатынын  айқын  көруге болады. Сондай-ақ, экономиканың күннен — күнге өркендеп дамып келе жатқанын да мемлекеттің жасап отырған қызметтерінен көруге болады.

Сонымен бірге қазіргі таңда елімізде шағын бизнесті несиелендірудің жаңаша шарттары жасалып, олар бойынша көптеген мақсатты бағыттыр жүзеге асырылуда деп айтуға болады.

 

3-кесте     2004 жылғы қаңтар-қыркүйекте өңірлерді өнім өткізуден түскен табыс бойынша бөлу

Өңірлер	Облыстар, қалалар	Жалпы табыстағы үлес салмағы,%-бен
Қазақстан Республикасы Орталық Батыс   Шығыс   Солтүстік   Оңтүстік   Астана қаласы Алматы қаласы	Ақмола,Қарағанды Ақтөбе,Атырау,Батыс Қазақстан,Маңғыстау Алматы,Шығыс Қазақстан   Қостанай,Павлодар,Солтүстік Қазақстан Жамбыл,Қызылорда,Оңтүстік Қазақстан Астана қаласы Алматы қаласы	100,0 8,2 11,7 13,9 13,3 6,9 8,8 37,2

2004 жылғы қаңтар — қыркүйекте шағын бизнес кәсіпорындарының дайын өнімін (тауардың, қызметтің) өткізуден түскен табыс 447 615,7 мың теңгені құрады. Өңірлер бөлінісінде жалпы табыстағы аса қомақты үлестік салмақ Алматы қаласының (37,2 %), Шығыс   (13,9 %) және Солтүстік (13,3 %)  өңірлердің шағын бизнес кәсіпорындары еншісінде.