Антивитаминдер химиялық құрылымы жағынан витаминдер­ге ұқсас, ал физиологиялық әсері жағынан витаминдерге қарама-қарсы заттар (2-кесте).

Антивитаминдер ферменттердің құрамындағы витаминдер­дің орнына кофермент ретінде орналасып, ферменттердің актив­тілігін жояды, соның әсерінен авитаминоз пайда болады. Мысалы: никотин қышқылының аналогтары –  антивитаминдер (2-кесте) аденил қышқылымен қосылып жалған коферменттер НАД⁺ (нико­тинамидадениндинуклеотид) түзіп, НАД – тәуелді оксидоредукта­залардың ферменттік активтілігін жояды. Антивитаминдердің тағы бір мысалы бола алатыны авидин-жұмыртқа белогы. Авидин Н (биотин) витаминімен биологиялық активтілігі жойылған кешен түзіп, бұл витаминнің зат алмасу қызметіне қатынасуына кедергі жасайды.

Читать полностью »

Витаминдер химиялық табиғаты әр түрлі, организмдерде аз мөлшерде кездесетін, өмір сүруге өте қажетті, жеке, немесе құры­лымы күрделі заттардың құрамына еніп, каталитикалық және реттеушілік қызмет атқаратын төменгі молекулалы органикалық қосылыс­тар.

Витаминдерді 1880 жылы орыс ғалымы Н.И. Лунин ашты. Ол тышқандарға тәжірибе жүргізу арқылы тағамның құрамында бе­локтар, майлар, көмірсулар және тұздар мен судан басқа, тағы бір қосылыстардың бар екендігін анықтады.

Читать полностью »

Дәріс мақсаты: Адамзатқа табиғатта популяцияда болып жататын барлық экологиялық құрылыстар және жағдайлар туралы түсінік беру.

Тақырып сұрақтары:

1. Адамның принципиалды экологиялық ерекшеліктері.

2. Биоәлеуметтік түр дегеніміз не?

3. Адамзат алдындағы глобальды мәселе.

Читать полностью »

Дәріс мақсаты: Эвалюция барысында жер ғаламшарының айналасындағы тірі ағзалардың тіршілігіне қажетті және қолайлы қабық немесе биосфераның пайда болуы туралы түсінік беру.

Тақырып сұрақтары:

            1. В.И.Вернадский бойынша биосфера нені білдіреді?

2. Биосферадағы тіршіліктің орналасуы – биосфера шекарасы.

3. Биосфераның негізгі биогеохимиялық циклі туралы және биосфераның тұрақтылығы туралы түсінік.

Читать полностью »

Дәріс мақсаты: Тірі ағзалардың бірлестігі және оның классификациясы ерекшеліктеріне түсінік. Популяциялар өзара қандай көрсеткіштер арқылы салыстырылатынын түсіндіру.

Тақырып сұрақтары:

1.Биоценоз ұғымы нені білдіреді?

2. Экожүйелер құрылымы. Биогеноценоз

3. Экожүйедегі энергиялық ағым.

Читать полностью »

Дәрістің мақсаты: Популяция даралары оқшаулануына байланысты негізгі қасиеттері мен белгілері және ұқсастығына сипаттама беру, популяция санының динамикасы және табиғаттағы айналымы туралы түсінік беру.

Тақырып сұрақтары:

            1. Популяция деп нені айтамыз?

2. Популяцияның гомеостазы деген не?

3. Популяцияның жыныстық, жастық, кеңістік және этологиялық құрылымы.

Читать полностью »

Дәріс мақсаты: Тіршілік формасының классификациясын ағзаға әсер етуші экологиялық факторлардың мәнін түсіндіру.

Тақырып сұрақтары:

1. Өсімдіктер мен жануарлар ағзасына өмір сүру ортасының әсер ету жолдары.

2. Биологиялық ырғақ дегеніміз не (сыртқы ырғақтар, ішкі ырғақтар)?

3. «Өмір формалары» деген ұғым нені білдіреді?

Читать полностью »